اولین پهپادهای ایرانی ، چگونه وچه زمانی ساخته شدند؟
اولین پهپادهای ایرانی ، دردوران دفاع مقدس و با هدف شناسایی مواضع دشمن ساخته شدند.
اگرچه از سال‌ها پیش از جنگ ،پرنده‌های هدایت‌پذیر از راه دور (پهپاد) ، به‌عنوان ابزار اطلاعاتی در ارتش‌هایجهان از جایگاه خاصی برخوردار بودند ، اما در ارتش ایران قبل از پیروزی انقلاباسلامی محلی از اعراب نداشتند و گفته میشود که چند فروند از پهپادهای هدف ، دریکی از پایگاه‌های نظامی دیده شده که در دوران دفاع مقدس هیچ مأموریتی از خود نشانندادند.
ضرورت به‌کارگیری پهپادهای شناسایی ، دقیقاً از روزی مطرح شد کهفرماندهان جبهه‌های جنگ با چالشی به‌نام محدودیت پروازی هواپیماهای شناسایی RF4 ارتش روبه‌رو شدند واز عکس هوایی ، به‌عنوان مهمترین و قابل اتکاترین وسیله کسب اطلاعات و شناختموقعیت دشمن در صحنه نبرد ، محروم شدند.
به‌دنبال تحریم‌های اقتصادی ــ تسلیحاتی ، نیاز جبهه‌های جنگ بهعکس هوایی و نگرانی فرماندهان از نبود وسیله جایگزین ، نیروهای مؤمن ، متعهد وجوان مراکز تحقیقاتی دانشگاهی بر آن شدند تا در جهت تأمین جایگزینی ، برای آن به‌فکرچاره باشند و قرار داشتن کشور در تحریم‌های اقتصادی ــ تسلیحاتی ، آمریکا و دنیایغرب از یک طرف و تصویب عملیات استانچ1 علیهجمهوری اسلامی ، امکان دستیابی به پهپادهای نظامی را برای نیروهای مسلح ایرانطولانی و یا غیرممکن ساخته بود ، که رزمندگان برای تأمین آن هدف مجبور به ساخت وارتقای هواپیماهای مدل شدند.
واحد اطلاعات عملیات قرارگاهخاتم الانبیاء(ص) ، محوری‌ترین قرارگاه عملیاتی سپاه که کار ساماندهی ، هدایت وطرح‌ریزی عملیاتی قوای اسلام علیه نیروهای اشغالگر بعثی را به‌عهده داشت در سال1362 گرفتار چالشی مهم در زمینه کسب اطلاعات از مواضع دشمن شد. این واحد که از روش‌هایگوناگون از جمله عکسبرداری هوایی توسط هواپیماهای RF4 و RF5 ارتش جمهوری اسلامی ،گروه‌های پیاده شناسایی ، شنود مخابراتی و تخلیه اطلاعاتی اسرای جنگی به کسباطلاعات از دشمن اقدام می‌نمود ، در سال 1362 پس از جلسه مشترک فرماندهان ارتش وسپاه و اعلام فرمانده نیروی هوایی ارتش مبنی بر وضع محدودیت پرواز برای هواپیماهایRF4 به‌دلایل مختلف ازجمله کمبود هواپیما و پرمخاطره بودن این نوع پروازها ، فرماندهان جنگ را به‌دنبالیافتن وسیله یا روش جایگزین رهنمون کرد.
اگرچه خاستگاه اولیه ساختپرنده‌های بدون سرنشین ، با رویکرد شناسایی و عکسبرداری هوایی مشخص و روشن نیست ،اما قدر مسلم این است که ابتدا شهید چمران در وزارت دفاع و سپس جهادهای دانشگاهیدانشگاه اصفهان ، دانشگاه صنعتی اصفهان ، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه شیراز ،گام‌های اولیه را برای تأمین آن هدف برداشته‌اند که به‌لحاظ دستیابی دانشگاهاصفهان به موفقیت‌هایی ، روند پیگیری ساخت ، تولید و بهره‌برداری اطلاعاتی تاتشکیل یگان پهپاد در سپاه از آنجا آغاز شد.
نیاز قرارگاه خاتم به اطلاعات از عمق نیروهای دشمن ، که تأمین آنتوسط نیروهای پیاده شناسایی قابل اتکا نبود ، از یک طرف و عدم تأمین عکس‌های هواییتوسط ارتش از طرف دیگر، نیاز به این پرنده را شدیدتر کرد.
با انجام موفقیت‌آمیز اولین تست عملیاتی توسط این هواپیمای ساختجهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان در نزدیکی جزیره ماهی ، تحت نظر فرماندهان قرارگاهخاتم ، امید به جایگزین شدن این پرنده‌های بدون سرنشین به‌جای هواپیمای RF4 پررنگ تر شد و به‌دستور فرمانده سپاه تشکیل گردان رعد ، گردانیاطلاعاتی با هدف تأمین عکس هوایی ابلاغ شد. این گردان ، با استقرار در شهر اهواز وسپس در پادگانی در نزدیکی جبهه‌های جنگ ، به گسترش ساختار و سازمان پرداخت و تلاشکرد ، جای عکس‌های هوایی ارتش را برای فرماندهان سپاه پر کند.
اگرچه این گردان هیچگاه ، ساختاری هم‌عرض نام خود تا پایان جنگنیافت ، اما با ساخت انواع هواپیماهای بدون سرنشین ، هم در نوع مأموریت هم درجغرافیای عملیاتی و هم در تنوع مأموریتی گسترش یافت و به اکثر نیازهای عملیاتی ، حتیفراتر از عکس‌های هوایی ارتش برای طرح ریزی عملیات آفند و پدافند سپاه و ارتش پاسخداد.
مزیت‌های عکس‌های هوایی گرفته‌شده توسط پهپادهای سپاه هم بر عکس‌هایهوایی RF4 و همبر شناسایی‌های زمینی، فرماندهان را بر آن داشت که از این عنصر نوپا اما مؤثر وراهگشا حمایت و جایگاه ویژه‌ای در طرح‌ریزی عملیاتی برای آن باز کنند، به‌طوری کهبرخی از فرماندهان اجرای عملیات را موکول به دیدن عکس‌های هوایی پهپادها می‌کردند.
مزیت‌هایعکس‌های هوایی گرفته‌شده توسط پهپادهای سپاه ، هم بر عکس‌های هوایی RF4 و هم بر شناسایی‌های زمینی ، فرماندهان را بر آن داشتکه از این عنصر نوپا اما مؤثر و راهگشا ، حمایت و جایگاه ویژه‌ای در طرح ریزیعملیاتی برای آن باز کنند.
سادگی در ظهور عکس‌ها ، به وفور بودن آن‌ها و مهمتر از همه به روزبودن این نوع عکس‌ها در برخی از موارد تا رده گردان را پوشش می‌‌داد و در توجیهعملیاتی منطقه بسیار قابل اتکا می‌نمود. وضوح بالای عکس‌ها ، عکسبرداری با نماهاینزدیک ، عکسبرداری چند زوایه‌ای از یک منطقه مورد نظر، گستردگی مناطق عکسبرداری‌شده، سرعت عمل در عکسبرداری تا بهره‌برداری ، کم‌هزینه بودن پروازها ، عدم نیاز بهمهارت ویژه برای تفسیر عکس‌ها ، از ویژگی‌های مهم عکس‌های هوایی پهپادها به‌حسابمی‌آمد که خیلی زود ، این گردان را مورد توجه قرار داد.
تأثیرات نظامی پهپادها ، چه در آفند و چه در پدافند از برجستگی‌هایاین یگان بود که برخی از آن‌ها عبارتند از: کمک به بازنویسی نقشه‌های نظامی ، کمکبه کاهش تلفات انسانی ، کمک به تقاطع اطلاعاتی ، کمک به اهداف عملیاتی هوانیروز،انجام عملیات روانی علیه دشمن ، انجام عملیات فریب ، تکمیل‌کننده و تصحیح‌کنندهشناسایی زمینی ، کسب اطلاعات از مناطق غیرقابل دسترس ، ایفای نقش در تک و پاتک ،شناسایی میادین مین و مواضع انتخابی دشمن و. .
آنچه توانست یگان پهپاد رادر طول دوران دفاع مقدس ، هر روز بیش از پیش مورد توجه قرار دهد و سهم بیشتری ازکسب اطلاعات از دشمن را در حوزه طرح‌ریزی عهده‌دار شود ، علاوه بر سخت‌کوشی ، از‌جان‌گذشتگیو ایثار کادر فنی و پروازی آن ، نوآوری و اتکا بر دانش بومی بود.
نیروهای پهپاد ، با ارتقایتوانمندی پهپادها چه در زمینه عمق پروازی و چه در وسعت میدان عکسبرداری ، ابتکاراتو نوآوری‌های مختلفی را تجربه نمودند ، که می‌توان به ابتکار در ارتقای موتور وبدنه ، ارتقا در کاربری انواع دوربین‌های عکسبرداری در پرنده‌ها ، ساخت و تولیدلانچر ، اسکیت و. اشاره کرد.
حجم روزافزون مأموریت‌های ابلاغی قرارگاه عملیاتی خاتم از یک طرف ووم ساخت هواپیماهای جدید با قابلیت بالاتر، از طرف دیگر هرگز به پهپاد امکان جداکردن آموزش و عملیات را تا پایان جنگ نداد و این یگان با حفظ توانمندی رزمی ،انواع آموزش‌های فنی و خلبانی را در خلال عملیات‌ها و مأموریت‌ها به‌انجام می‌رساند.
راه‌اندازی پهپاد در غرب کشور ، قبل از اینکه ترجمان توسعه ساختارو سازمان پهپاد به‌حساب آید ، بیانگر گستردگی نیاز واحد اطلاعات به این یگان بود.
گردان رعد ، با ارتقاء سطح دانش پروازی و با موفقیت در ساخت انواعهواپیمای بدون سرنشین ، تحت عناوین تلاش 1 و 2 و 3 هواپیماهای مهاجر و. خیلیسریع به یگان پهپاد، ارتقاء سازمان یافت و توانست با تصویربرداری از مناطق تحتاشغال دشمن ، نقش بی‌بدیل خود را در عرصه اطلاعات ثبت نماید. قرار گرفتن کشور درتحریم‌های ظالمانه اقتصادی و نظامی توسط ابرقدرت‌ها در هشت سال دفاع مقدس ، علاوهبر اینکه دستیابی ایران به هواپیماهای بدون سرنشین را غیرممکن می‌ساخت ، مسیردستیابی حتی به قطعات تجاری هواپیماهای مدل را نیز دچار مشکل کرده بود. با اینپیشینه یگان پهپاد اقدام به نوآوری در ساخت پرنده‌های مدل ، با قابلیت نظامیاعم از عکسبرداری هوایی ، تهاجمی ، خودانهدامی ، هدف و. کرد و در طول جنگ ، باتولید و بهره‌برداری از هواپیماهای مدل تلاش» و مهاجر» ، سهمی در خور در اطلاعاتعملیات ایفا کرد.
موفقیت در صنعت ساخت و به‌کارگیری اطلاعات پرنده‌های بدون سرنشین ،با امور حفاظتی باعث شد که تا سال 1366 دشمن از کارآیی این پرنده‌ها بی‌خبر بماندو به‌دلیل ساختار ساده آن‌ها ، نتواند حتی یکی از آن‌ها را با انواع جنگ‌افزارهایخود ساقط کند.
پس از عملیات خیبر در سال1362، بنیاد هریتیج آمریکا ، طرحی را مبنی بر از بین بردن اصلامید به ریگان رئیس جمهور آن کشور ارائه کرد ، این ت به منزله تشدید فشاربه ایران و ناامیدکردن از دستیابی به پیروزی در جنگ بود. این ت بر چند اصل استواربود ، که یکی از اصول آن اجرای عملیات استانچ با هدف جلوگیری ازفروش سلاح به ایران بود. این عملیات از پائیز 1983 به‌فرماندهی ویلیاماشنایدر دستیار امور خارجه آمریکا در مسائل امنیتی شروع شد ، به این ترتیب کهآمریکاییها با جمع‌آوری اطلاعات در مورد خرید سلاح و وسائلنظامی توسط ایران ، از طریق دولت یا واسطهها و یا بازار سیاه ، بلافاصلهوارد عمل میشدند و به کشور فروشنده تذکر میدادند و یا بعضاً اقدام بهدستگیری فروشنده و واسطه و یا خریدار می‌کردند.
درباره این سایت